Beheersplan Vogelplas Starrevaart

Samenvatting

De aanleg van de Vogelplas Starrevaart is in 1996 afgerond. De ervaringen die de afgelopen jaren zijn opgedaan met het beheer van (een deel van) het gebied zijn voor de Beheerscommissie* aanleiding geweest het voorliggende beheersplan op te stellen. Het beheersplan is opgebouwd uit een oriëntatie (hoofdstuk 2) , een beheersvisie (hoofdstuk 3) en een beschrijving van de beheersmaatregelen (hoofdstuk 4).

Het beheersplan heeft als doel:

Het vastleggen van de beheersvisie en de daaruit af te leiden gewenste
(beheers-) maatregelen, die op een zo efficiënt en effectief mogelijke wijze leiden tot het verwezenlijken van de doelstellingen.

Het beheersplan is opgezet volgens de systematiek die de Groenservice Zuid-Holland (GZH) voor beheersplannen hanteert. Onderdeel van deze systematiek is het geautomatiseerde beheersprogramma Integraal Terreinbeheer (ITB).

Oriëntatie

De Vogelplas Starrevaart is een provinciaal gebied gelegen in de gemeente Leidschendam-Voorburg. De Beheerscommissie coördineert het beheer van het gebied. De GZH voert het beheer en onderhoud uit.

De Vogelplas Starrevaart dankt zijn bestaan aan de ontzanding van de naastgelegen Meeslouwerpolder. De ontzanding die aan het eind van de jaren '60 begon werd door gebrek aan vraag naar zand in de jaren zeventig gestaakt. Hierdoor kon de Meeslouwerpolder zich ontwikkelen tot een uniek vogelgebied van internationale betekenis. Toen de ontzander de ontzanding wilde hervatten dreigde dit unieke gebied verloren te gaan. De Provincie heeft uiteindelijk besloten een vervangend natuurgebied aan te leggen in de Starrevaart- en Damhouderpolder, de Vogelplas Starrevaart. De Vogelplas Starrevaart diende de natuurverliezen die zouden ontstaan als gevolg van de ontzanding te compenseren. Besloten is de inrichting en het beheer van het gebied af te stemmen op de volgende twee groepen vogels die de Meeslouwerpolder bijzonder maakten:

De broedvogels:
Dodaars, Roerdomp, Krakeend, Wintertaling, Zomertaling, Tafeleend, Bruine Kiekendief, Waterral, Porseleinhoen, Sprinkhaanzanger, Snor, Grote Karekiet en Baardmannetje.

De vogels buiten het broedseizoen:
Kleine Zwaan, Slobeend, Lepelaar en Krakeend (soorten waarvan 1% van de noordwest Europese populatie zich gedurende een deel van het jaar in het gebied ophoudt, de zogenaamde 1%-soorten).
Met uitzondering van de Krakeend en de Lepelaar zijn dit de soorten die Meeslouwerpolder tot een bijzonder vogelgebied maakten.

De Vogelplas Starrevaart heeft een oppervlakte van ca. 65 ha. Beeldbepalend is de centraal gelegen waterplas die voor het grootste deel ca. 3 meter diep is. Een deel van deze plas is ondiep gehouden voor verschillende soorten eenden. De plas wordt omzoomd door natte en droge rietvelden. Binnen het droge rietveld ligt een uitloper van een strandwal aan de oppervlakte. Rondom de plas en de rietvelden is een kade aangebracht.

Om het gebied aantrekkelijk te maken voor recreanten is op de kade rondom een wandelroute uitgezet en een vogelobservatiehut aangebracht. Om recreanten vanuit de Vogelhut in het najaar verschillende steltlopers te kunnen laten waarnemen is een slikplaat aangelegd die dankzij het natuurlijke waterpeilverloop in september en oktober droogvalt.

Beheersvisie

In het beheersplan zijn in hoofdstuk 3 (de beheersvisie) voor de Vogelplas Starrevaart de volgende 2 hoofddoelstellingen geformuleerd:

Natuurdoelstelling

De Vogelplas Starrevaart moet een internationaal belangrijk wetland zijn voor een aantal vogelsoorten. Er wordt naar gestreefd een milieu te creëren waar deze 'doelsoorten' in dezelfde dichtheden voorkomen als in de Meeslouwerpolder in de jaren voor de ontzanding. Daarnaast zal ernaar gestreefd worden de Vogelplas Starrevaart stevig te verankeren en optimaal te laten functioneren, als kerngebied in de Ecologische Hoofdstructuur.

 

Recreatieve doelstelling

De Vogelplas Starrevaart moet daarnaast - gezien de grote behoefte die hieraan in de Randstad bestaat - een recreatieve functie vervullen. Er wordt naar gestreefd zoveel mogelijk mensen binnen de draagkracht van het gebied op verschillende manieren van de bijzondere natuur- en landschappelijke waarde te laten genieten zonder dat de natuurdoelstelling ontoelaatbaar wordt geschaad. Gestreefd zal worden de Vogelplas te ontwikkelen tot recreatief knooppunt in combinatie met het recreatiegebied Vlietland.

Naast de hoofddoelstellingen is de volgende nevendoelstelling geformuleerd:

P.r.-doelstelling

De Vogelplas Starrevaart moet als provinciaal object, dat dankzij een publiekprivate samenwerking ontstaan is en aangestuurd wordt, de herkenbaarheid van de provincie Zuid-Holland voor burgers vergroten en bijdragen aan een duidelijke profilering op het gebied van het provinciaal natuurbeleid. Het verbreden van het draagvlak voor de Vogelplas Starrevaart onder andere instanties en burgers is onderdeel van de p.r.-doelstelling.

Onderdeel van de beheerssystematiek is het aangeven van recreatieve zonering. Binnen de Vogelplas Starrevaart komen alleen de zone extensieve recreatie en natuur (zone III) en de zone natuurreservaat (zone IV) voor. Zone III is vrij toegankelijk en zone IV is niet opengesteld voor publiek. De grenssloot vormt de grens tussen beide zones.

Communicatie in de vorm van voorlichting, educatie, promotie en p.r., speelt binnen het functioneren van de Vogelplas Starrevaart een belangrijke rol. Regelmatig worden door leden van de Beheerscommissie excursies georganiseerd voor een breed publiek. Verder worden regelmatig persberichten over het gebied in de lokale kranten geplaatst. De Vogelwerkgroep Vlietland heeft een site over de Vogelplas Starrevaart op internet (http://www.xs4all.nl/~sjaak/vwgvl).

Maatregelenplan

Voor het verwezenlijken van de doelstellingen zijn in hoofdstuk 4 van het beheersplan de beheersmaatregelen beschreven. De verschillende terreinonderdelen zijn onderverdeeld in de volgende 5 terreintypen die binnen de ITB-systematiek worden onderscheiden:

• Beplantingen
• Grasvegetaties
• Infrastructuur
• Water en oevers
• Recreatieve voorzieningen

Per terreintype is aangegeven welke zij kunnen vervullen, welk doeltype wordt onderscheiden en welke beheersmaatregelen per doeltype zullen worden uitgevoerd.

• Het gemiddeld eens in de drie jaar maaien van de droge rietvelden;
• Het gemiddeld eens in de vijf jaar maaien van de natte rietvelden;
• Een extensief maaibeheer (1 à 2 maal per jaar maaien) van de kade langs de Kniplaan en van de uitloper van de strandwal;
• Begrazing van de kaden door schapen.

Ten aanzien van de jacht geldt voor de Vogelplas Starrevaart dat jacht ongewenst is, tenzij onomstotelijk vaststaat dat schade in de omgeving of het gebied zelf alleen in de Vogelplas Starrevaart bestreden kan worden (het zogenaamde 'nee, tenzij...'-uitgangspunt).

Het bestrijden van botulisme is een belangrijke maatregel binnen het beheer van de Vogelplas Starrevaart. Ten behoeve van deze specifieke beheersmaatregel is in het beheersplan een communicatie- en actieplan opgenomen.

Jaarlijks zal het beheer en het uitgevoerde onderhoud worden geëvalueerd. De resultaten van het vogelinventarisatieonderzoek dat door de Vogelwerkgroep Vlietland wordt uitgevoerd spelen hierbij een belangrijke rol.

De gemiddelde kosten over de periode 2003-2007 voor het onderhoud, beheer en andere activiteiten bedragen € 95.249. Het periodieke grootonderhoud is hierbij inbegrepen.

* De Beheerscommissie is opgezet volgens een PPS-constructie. In de Beheerscommissie hebben vertegenwoordigers zitting van de provincie Zuid-Holland, de Groenservice Zuid-Holland (GZH), de gemeente Leidschendam-Voorburg en de particuliere natuurbescherming. De Beheerscommissie vervult een belangrijke adviserende en coördinerende taak ten aanzien van de verdere ontwikkeling en het beheer en onderhoud van de Vogelplas Starrevaart.