Introductie
Vogelwerkgroep Vlietland
De Vogelwerkgroep Vlietland co?dineert de vogeltellingen in recreatiegebied Vlietland en het natuurgebied de Vogelplas Starrevaart. Deze gebieden zijn gelegen in de gemeente Leidschendam, tussen het Rijn-Schiekanaal en Rijksweg A4 ter hoogte van Voorschoten (zie een kaartje voor de ligging). De Vogelplas Starrevaart is aangelegd als vervanging van een natuurgebied dat zich bevond in het noordelijke deel van Vlietland, de Meeslouwerpolder. In deze polder wordt vanaf 1985 zand gewonnen. Na een gedeeltelijke aanleg in 1987 is de Vogelplas Starrevaart in 1995 officieel eopend.
Sinds 1971 is de vogelwerkgroep Vlietland, opgericht door Peter Meininger, actief met het bestuderen van vogels, eerst in Vlietland, en dan vooral in de Meeslouwerpolder, en sinds 1987 ook in de Vogelplas Starrevaart. De werkzaamheden betreffen allereerst het bijhouden van de vogelstand, zowel van de broedvogels als de trek- en wintervogels. De tellingen worden doorgegeven aan het SOVON en het project `Wintervogeltellingen in Zuid-Holland' van de Provincie. Het broedvogelverslag wordt jaarlijks opgenomen in het inventarisatierapport van de Haagsche Vogelbescherming. In het najaar worden ook vogels geringd. Verder is de vogelwerkgroep betrokken bij planvorming rondom inrichting en beheer van de Vogelplas Starrevaart, voert beheerstaken uit zoals botulismebestrijding en verwijderen van wilgenopslag, en houdt op verzoek van derden ook excursies in het gebied.
Tot 1985 bracht de Vogelwerkgroep jaarlijks een verslag uit van de activiteiten en de telgegevens. Tussen 1985 en 1995 heeft het telwerk op een laag pitje gestaan. Dit kwam vooral doordat veel waarnemers na de ontzanding van de Meeslouwerpolder het gebied niet meer bezochten. Met de voltooiing van de Vogelplas en de toename van het aantal waarnemers zijn er wel weer plannen voor intensivering van de activiteiten van de vogelwerkgroep, b.v. het weer uitgeven van een jaarverslag, en het meer betrekken van vogelaars en andere ge?teresseerden bij het werk van de vogelwerkgroep.
Postadres van de VWG Vlietland is: Franz Lisztlaan 20, 2253 HL Voorschoten.
Waar liggen de gebieden?
Het recreatiegebied Vlietland en het natuurgebied de Vogelplas Starrevaart zijn gelegen in Leidschendam, tussen het Rijn-Schiekanaal en Rijksweg E10/A4, ter hoogte van Voorschoten. Op onderstaand kaartje is de ligging van het gebied te zien ten opzichte van de verstedelijking en andere natuurgebieden in de kuststrook. Hieronder is een overzicht te zien van Vlietland, de Vogelplas Starrevaart en de direct omringende gemeenten, ingetekend in de inventarisatieatlas van Staatsbosbeheer.
Routebeschrijving
Als je met een routeplanner de Kniplaan in Leidschendam opzoekt zit je in de goede buurt. Met de auto vanuit Den Haag: neem de Utrechtse Baan richting Amsterdam, volg na het prins Clausplein de afslag Leidschendam, ga na de afrit rechtsaf, ga bij het Rijn-Schiekanaal (ook wel de Vliet genoemd) weer naar rechts, en blijf dan de hoofdweg (Nieuwstraat/Venestraat) volgen (dus: niet naar links richting Sluisjes, en een paar honderd meter verderop niet naar rechts richting Zoetermeer). Achter een nieuwbouwwijk om kom je dan weer bij de Vliet uit. Ga naar rechts en volg de Vliet (Oostvlietweg) een kilometer of vier, dan krijg je aan de rechterhand het gebied. Rij langs het gebied, neem de eerste weg rechts (Kniplaan), rij door tot voorbij de uitkijktoren aan de linkerhand en parkeer op een aangegeven parkeerterrein aan de linkerkant (parkeren op de uitwijkstroken langs de Kniplaan levert een bekeuring op).
Alternatief route is de weg Leidschendam-Voorschoten. Volg de aanwijzingen voor restaurant de Knip, oftewel: ga ter hoogte van een fietserstunnel onder de weg door rechtsaf (vanaf Leidschendam komend) de Kniplaan op. Parkeer langs de weg bij de oprit naar de fietsbrug, en steek deze te voet over.
De laatste route kan ook per openbaar vervoer, neem bus 45, Den Haag - Leiden en stap uit bij halte Kniplaan. Loop de Kniplaan uit en neem de fietsbrug over de Vliet.
Met de auto vanuit Amsterdam is de volgende route het kortst: neem afslag Voorschoten, ga aan het eind van de afslag rechtsaf richting Zoeterwoude, sla na c. 4 km af richting Stompwijk, ga deze plaats door, na c. 2 km ligt rechts de Kniplaan. Volg deze tot je de snelweg A4 passeert. Alternatief: hou na afslag Voorschoten de richting van Vlietland aan (op de borden aangegeven), parkeer in het recreatiegebied en wandel om de recreatieplas heen. De zuidkant van het recreatiegebied grenst aan de Vogelplas Starrevaart. Dit is een flinke wandeling, die vooral 's winters leuke soorten kan opleveren.
Met de fiets (altijd beter natuurlijk) kun je vanaf Leidschendam een vrijliggend fietspad volgen. Dit fietspad begint achter de Marwijkgarage. Vanaf Den Haag - Mariahoeve: fiets langs het spoor en sla bij landgoed Duivenvoorde (als je voor de 2e maal onder het spoor door bent gegaan) rechtsaf. Aan het eind van de Horstlaan ga je rechts, en bij het fietserstunneltje ga je linksaf naar de Kniplaan.
[Kaartje volgt]
Toegankelijkheid
Bij een vogelrijk natuurgebied komt al snel het beeld op van een ontoegankelijk, alleen onder deskundige leiding en op afspraak te bezoeken gebied. De graskaden van de Vogelplas Starrevaart echter zijn op alle tijden toegankelijk. De Kniplaan heeft zich zo langzamerhand ontwikkeld tot de vogelboulevard van Leidschendam. De uitkijktoren bij de Kniplaan geeft een goed overzicht van het gebied. De schuilhut "De Vogelknip" maakt het mogelijk de vogelbevolking van nabij gade te slaan. In de bijlage Uit van de Haagsche Courant is een beschrijving van de rondwandeling verschenen. Op kleine infopanelen is informatie te lezen over kenmerkende planten- en vogelsoorten van het gebied.
Onderstaande foto laat een panorama-overzicht zien van de Vogelplas Starrevaart, gezien vanaf de uitkijktoren langs de Kniplaan, 7-4-2002.
Hoe het gebied eruit ziet kunt u ook bekijken via het volgen van de virtuele excursie. Welke vogels in welke tijd in het gebied te verwachten zijn is te zien op de vogelkalender van de Vogelplas Starrevaart. Verder staan recente bijzonderheden vermeldt in het logboek in de schuilhut (door vandalisme niet altijd aanwezig) en in het elektronische logboek.
Geschiedenis
De Vogelplas Starrevaart is pas recentelijk aangelegd, in 1995. Het ontstaan van het gebied heeft een oorsprong die verder teruggaat in de geschiedenis. De start ligt in de zestiger jaren toen er een grote behoefte aan zand was ten behoeve van wegenbouw en aanleg van woningen. Een geschikte plaats om zand te winnen vormden de polders die ten noorden van de Kniplaan liggen, de Meeslouwer-, Riet- en Spekpolder. In deze polders lag 10 ࠱2 meter onder het oppervlak een zandlaag. In 1965 zijn de procedures gestart die tot ontzanding van deze polders hebben geleid. Resultaat is de zandwinput die nu de kern vormt van het recreatiegebied Vlietland.
De Meeslouwerpolder, net ten noorden van de Kniplaan, werd tijdens de ontzanding voor tijdelijke opslag van bovengrond gebruikt. In de zeventiger jaren zakte de zandmarkt in. Hierdoor werd de Meeslouwerpolder jarenlang met rust gelaten. Resultaat was het ontstaan van een weergaloos natuurgebied. De aantallen waarin sommige vogelsoorten voorkwamen maakte het tot een `wetland' van internationaal belang. De Vogelwerkgroep Vlietland heeft veel energie gestoken in pogingen dit gebied te behouden. Uiteindelijk bleek ontzanding van de Meeslouwerpolder onvermijdelijk. In 1985 is het natuurgebied onder water verdwenen. De Provincie Zuid-Holland had inmiddels wel de waarde van het gebied erkend (zie de notitie Bancken). Er lag inmiddels ook de toezegging om voor vervanging van de Meeslouwerpolder te zorgen. De Vogelplas vormt de invulling van deze belofte.
Luchtfoto
van de eerste fase van de Vogelplas Starrevaart
In 1987 werd een begin gemaakt met de aanleg. Hierboven ziet u een luchtfoto van het gebied na deze eerste aanleg. Voltooiing liet, vooral door de noodzakelijke onteigening van landbouwgronden, lang op zich wachten. Uiteindelijk is in 1995 het natuurgebied officieel geopend.
Laatste revisie: april 2003