Kleine Zwaan - Cygnus columbianus bewickii

Kleine Zwaan, 17-2-2008 (Foto ? Sytze Jongma)

De Kleine Zwaan is voor de Vogelplas een bijzondere soort. Naar schatting overwinteren 16.000-17.000 Kleine Zwanen in Europa[4]. Op de Vogelplas worden met regelmaat 200-300 vogels gezien. Regelmatig is meer dan 1% van de gehele Europese populatie Kleine Zwanen aanwezig.

De Kleine Zwaan gebruikt het gebied vooral als slaapplaats. In de Meeslouwerpolder was dat vanaf 1974 het geval. Nu de Meeslouwerpolder door de ontzanding niet meer aantrekkelijk is, blijkt die functie overgenomen te zijn door de Vogelplas Starrevaart. In 1988, het eerste jaar na aanleg van de eerste fase van de Vogelplas, is de soort slechts ?nmaal vastgesteld, 2 ex. op 24-3-1988. Vanaf de tweede winter echter heeft de soort de Vogelplas `ontdekt'.

De Kleine Zwaan is aanwezig van half oktober tot eind maart. De grootste aantallen zijn aanwezig in de maanden november tot en met februari. Het maximum aantal vogels op de slaapplaats bedroeg 304 ex. op 8-1-1995. De laatste jaren zijn de aantallen in januari het hoogst.

De Vogelplas Starrevaart fungeert voor de Kleine Zwaan vrijwel uitsluitend als overnachtingsgebied. De vogels arriveren doorgaans ver na zonsondergang, en vertrekken 's ochtends weer. Soms is het vertrek al voor zonsopgang, maar meestal ?n tot twee uur daarna. Dat is doorgaans geen gevolg van verstoring op de Vogelplas. Met name tijdens vorstperioden blijft de soort 's ochtends langer aanwezig.

Kleine Zwanen verlaten slaapplaats, 5-1-2002 (Foto ? Roland Groenen)

Op de Vogelplas worden niet de gehele winterperiode dezelfde aantallen geteld; soms verschijnt de soort in het geheel niet op de slaapplaats en andere keren gaat het slechts om enige tientallen exemplaren. Mogelijk overnachten de vogels dan in het foerageergebied, of benutten ze andere slaapplaatsen, zoals het Noord-Aa gebied bij Zoetermeer. Dit geldt vooral vanaf 1993. De aantallen komen dan vaak nauwelijks boven de 150 ex. uit.

De winter van 1996-1997 was vrij streng. De soort kwam toen in groot aantal voor in de Meeslouwerpolder, die ondanks de strenge vorst de hele winter open bleef:? 12-1-1997: 349 ex. en 17-1-1997: 418 ex.!

jaaroverzicht
'88 '89 '90 '91 '92 '93 '94 '95 '96 '97 '98' '99 Totaal Laatste 24-3 10-3 4-3 16-3 1-3 7-3 6-2 15-1 24-3 1-3 15-3 14-2 24-3 Eerste 23-10 20-10 14-10 10-11 17-10 16-11 22-10 5-11 15-11 16-10 15-10 16-10 14-10

grotere aantallen
5-2-1989 213 ex. 16-1-1994 214 ex. 26-12-1989 167 ex. 8-1-1995 304 ex. 29-12-1991 250 ex. 24-12-1996 224 ex. 12-1-1992 245 ex. 31-12-1999 285 ex. 7-2-1993 192 ex.

Kleine Zwanen in de vlucht, 13-2-1999 (Foto ? Ren?an Rossum)

Kleine Zwanen in de vlucht, 5-11-2005 (Foto ? Mike Melis)

Kleine Zwaan in de vlucht, 26-2-2003